Jak pozbyć się mentalności ofiary i wziąć odpowiedzialność za swoje życie?
Czy w Twoim życiu zapanowała bezradność, niskie poczucie własnej wartości i przekonanie, że niepowodzenia stały się nieodłączną częścią życia? Nie zdajesz sobie sprawy, jak wiele może zdziałać systematyczne budowanie pewności siebie i mindsetu zwycięzcy. W dużej mierze to właśnie od Twojego nastawienia zależy, czy osiągniesz sukces, a przeciwności i przyzwyczajenie do bycia ofiarą tkwią w ograniczeniach Twojego umysłu — to w nim powstaje mentalność ofiary. Czym dokładnie jest i jak sobie z nią radzić? Skorzystaj z kilku technik, które pokażą Ci, jak zmienić myślenie na pozytywne!
Czym jest mentalność ofiary i jak się objawia?
Nierzadko można spotkać się z przekonaniem, że mentalność ofiary jest sposobem uniknięcia odpowiedzialności za to, co Ci się przydarza. Faktycznie, zmagające się z tym osoby nie tylko mają mylne przekonanie na temat swojej sprawczości, ale także (a może przede wszystkim) nadmiernej sprawczości otaczających ich osób, mechanizmów społecznych czy zawodowych, a nawet zdarzeń losowych.
Ludzie, którzy przyjmują tożsamość ofiary, najczęściej dzielą trzy podstawowe przekonania:
- Złe rzeczy po prostu mi się przytrafiają, bez względu na to, co robię.
- Brak sukcesu czy rozwoju osobistego nie jest moją winą — odpowiadają za niego czynniki zewnętrzne.
- Nie mam wpływu na to, co mi się przytrafia i nie mogę tego zmienić. Nie ma więc sensu próbować, skoro i tak nie ma szans na rozwój.
Oczywiście postawy towarzyszące mentalności ofiary bywają o wiele bardziej subtelne, nawet rozmyte. Nie muszą to być również przekonania werbalne, otwarte, kierowane do innych osób. Jeśli jednak ktoś tkwi w tej mentalności, z pewnością ma taki obraz siebie. Wszystkich wchodzących w rolę ofiary łączy jedno — postawa, jaka z czasem się w nich rozwija. Postawa, która sprawia, że rozwój osobisty staje się niemożliwy.
Jak działa osoba z mentalnością ofiary?
W efekcie osoba z mentalnością ofiary nie ma kontroli nad swoim życiem. Obwinia innych (nierzadko nikogo szczególnego, a raczej niesprecyzowany bliżej podmiot, przysłowiowe „życie”) za własne zaniechania, poczucie niskiej wartości czy bierność. Zamiast przyjmować postawę proaktywną, staje się reaktywna, a jeszcze częściej pasywna i czeka na ratunek z zewnątrz. Po prostu nie wie, jak wziąć odpowiedzialność za swoje życie.
Takie zachowanie szybko staje się męczące dla osób, które przebywają z ofiarą, jak i dla niej samej. Frustrujące jest przede wszystkim negatywne podejście. Ofiara ciągle się dołuje i minimalizuje znaczenie pozytywnych zdarzeń, choć niekiedy zdaje się zbywać to żartami. W rzeczywistości często kierowana jest niemocą, nie wyczekuje niczego w przyszłości i w kółko wraca do tych samych przykrych wydarzeń z przeszłości. Dodatkowo osoba z mentalnością ofiary paradoksalnie użala się nad sobą, a jednocześnie ma silne poczucie wyższości. Często jest też bardzo wrażliwa na krytykę i brakuje jej empatii, co rzecz jasna nie pozostaje bez wpływu na ważne w życiu obszary.
W ten sposób tworzy się błędne koło, z którego trudno się wyrwać. Mentalność ofiary bywa odpychająca dla innych, a z drugiej strony — osłabienie kontaktów społecznych jeszcze bardziej utwierdza ofiarę w poczuciu krzywdy i utwierdza ją w przekonaniu, że poniosła porażkę. Jak zatem z tym walczyć? Jak wyjść z roli ofiary?
Skąd bierze się przekonanie, że "świat jest mi coś winien"? Różnorodne przyczyny syndromu ofiary
Dla zewnętrznego obserwatora osoba z mentalnością ofiary może wydawać się przesadnie dramatyczna i wydaje się być po prostu typem osobowości. Słysząc ciągle Dlaczego znowu ja?, Dlaczego zawsze to mi się przytrafia?, łatwo można wykreować sobie obraz wiecznego malkontenta i niedojrzałego dziecka, które odmawia przyjmowania na siebie jakiejkolwiek odpowiedzialności za własne życie.
Tymczasem niewiele osób — jeśli w ogóle — staje się takimi samoistnie. W większości przypadków mentalność ofiary jest zakorzeniona w rzeczach z przeszłości i jest odpowiedzią na prawdziwą wiktymizację. Jej podłoże bywa różne i najczęściej jest to:
- trauma z przeszłości. Odpychanie odpowiedzialności od siebie bywa metodą radzenia sobie z nadużyciami. Traumatyczne przeżycia, przede wszystkim przemoc, rzeczywiście mogą zaburzać poczucie kontroli u danej osoby. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że bezsilna i bezradna wtedy ofiara w przyszłości podda się w obliczu najmniejszych przeciwności losu.
- zdrada zaufania, nierzadko powtarzająca się. Jeśli ktoś w przeszłości miał styczność z osobami, które notorycznie nie dotrzymywały słowa, kłamały, krytykowały czy zaniedbywały kontakty, może mieć problemu z okazaniem zaufania. Zdarza się, że rozwinięcie mentalności ofiary jest sposobem opanowania własnego uczucia gniewu na innych. Powodem takiego stanu może być wychowanie przez nadmiernie surowych rodziców, którzy poprzez dzieci starali się realizować własne, niespełnione marzenia.
- współuzależnienie. Osoby współuzależnione często poświęcają własny rozwój osobisty, aby wesprzeć kogoś innego i wspólnie przebrnąć przez trudne wydarzenia. Nie może spełniać siebie, swoich marzeń i pragnień, a przy tym nie uznaje swojej winy w takiej sytuacji. Postawę tę może przenosić na przyszłe wydarzenia.
W rzeczywistości „punktów zero” jest więcej. Według wielu psychologów mentalność ofiary może być też przekazywana z pokolenia na pokolenie, a więc zakorzeniona bardzo głęboko, wpajana już od najmłodszych lat.
Jeśli chcesz więcej, mam coś dla Ciebie!
Masterclass: Rozpoznaj bieda mental
Czego nauczysz się podczas masterclass?
🔍 Jak rozpoznać bieda mental w codziennych rozmowach i działaniach ludzi wokół ciebie.
📖 Jakie są kluczowe schematy myślowe bieda mindset i jak wpływają na twoje życie.
🎯 Jak odróżniać konstruktywną krytykę od toksycznego narzekania.
💡 Jakie pytania zadawać sobie, by ocenić, czy dana relacja cię rozwija, czy ogranicza.
🌱 Jak zbudować otoczenie, które wspiera twoje ambicje i marzenia.
Jak zmienić podejście do życia i wziąć odpowiedzialność za swoje wyniki?
Proaktywność nie jest prosta i wymaga sporych nadkładów pracy. Podstawą jest uwierzenie w siebie i dążenie do swoich celów, powzięcie odpowiedzialności za swoje decyzje w każdym obszarze życia.
Jeśli chcesz tego dokonać:
- Przyznaj się przed samym sobą do braku kontroli nad swoim życiem i naucz się identyfikować cechy, które wskazują, że jesteś typem ofiary. Zwróć uwagę na to, jaki obraz osoby funkcjonuje w Twojej głowie.
- Uwolnij się od złych uczuć. Pomocne może być pisanie dziennika emocji.
- Określ osobiste cele, do których chcesz dążyć.
- Skup się na rozwiązaniu problemu, a nie na szukaniu winy. Zapytaj siebie, co możesz zrobić, aby poprawić sytuację, zamiast godzić się z losem. Znalezienie winnych z pewnością nie sprawi, że problem sam się rozwiąże.
- Skoncentruj się na swoim rozwoju. Potraktuj porażki jako możliwość nauki na własnych błędach i doświadczania czegoś nowego. Zdobyte w ten sposób umiejętności wykorzystasz w przyszłości.
- Poproś ludzi o szczere opinie. Taka postawa przyczynia się do większej motywacji do zmiany.
- Bądź wdzięczna za to, co masz.
Przede wszystkim jednak, nie bój się szukać pomocy na terapii lub z osobami, które mogą udzielić Ci wsparcia. Dzięki temu lepiej zrozumiesz siebie i swoje motywacje. To duży krok w stronę zmiany myślenia.
Zobacz również
JAK PRZEKONANIA O PIENIĄDZACH WPŁYWAJĄ NA TWOJE ŻYCIE?
Dlaczego Twoje myślenie o pieniądzach może blokować Twój sukces finansowy? Zobacz, jak budować finansową niezależność.
